این پشه ایرانی‌ها را به چالش می‌کشد_غروب شهر

به گزارش برنا؛ این بیماری تبدار ویروسی، تا این مدت واکسن قابل اتکا و در دسترس در بازار دارویی جهان ندارد و با اهمیت ترین واکسن آن اکنون واکسن اجتماعی یا همان سواد سلامت شهروندان و مسئولیت‌پذیری اجتماعی، فردی و سازمانی است.

بیماری ویروسی و زیاد پیچیده و مرموز تب دانگ این روزها از حاشیه جنوبی خلیج‌فارس به خاک کشورمان رسیده است؛ ویروسی که با باران‌های بهاری در امارات طغیان کرد، به همراه مسافران پایش به ایران باز شد و اگر مورد بی‌توجهی قرار گیرد، احتمالا سال‌ها و دهه‌ها ماندگار شود.

آموزش بهداشت همگانی و شراکت مردمی، ‌با اهمیت ترین و مؤثرترین راه برای مقابله با گسترش این بیماری است و می‌تواند از ماندگاری آن جلوگیری کند.

ویروس از کجا داخل می‌شود؟

ویروس تب دانگ نه از راه تنفس و با عطسه و سرفه که از راه فرد دیگر داخل بدن ما می‌شود. دکتر فرشید رضایی، متخصص بیماری‌های عفونی می‌گوید: تب دانگ یک بیماری ویروسی است که برخلاف تعداد بسیاری از بیماری‌های ویروسی دیگر، نه از راه تنفس منتقل می‌شود و نه از راه دست‌های آلوده، بلکه راه انتقال آن، نیش پشه است، پشه‌ای به نام آئدس (Aedes) که از چند سال پیش به سواحل خلیج فارس رسیده و با خطوط ظریف سفید روی بدن و ظاهری راه‌راه قابل تشخیص است.

واکسن انتزاعی!

متأسفانه بیماری تب دانگ واکسن ندارد و بهترین راه جلوگیری از آن، پیشگیری از تکثیر و گزش پشه آدئس است. دکتر رضایی با اشاره به این نوشته توضیح می‌دهد: این بیماری ویروسی تا این مدت واکسن زیاد و در دسترس در بازار دارویی جهان ندارد و با اهمیت ترین واکسن آن اکنون، واکسن اجتماعی یا همان سواد سلامت شهروندان و مسئولیت‌پذیری اجتماعی است. 

فعلا سواد سلامت، تنها عامل مبارزه با این پشه و جلوگیری از تخم‌گذاری آن در نزدیکی منازل و اماکن مسکونی و تجاری تفریحی است. سرپرست دفتر آموزش و ارتقا سلامت وزارت بهداشت می‌افزاید: مسئله مهم این که پشه مذکور تا هنگامی به ویروس آلوده نشود خطری ندارد و گزش آن‌ها فقط خارش و درد تشکیل می‌کند. اما در امارات و قطر، پشه‌ها سپس از نیش زدن بیماران، آلوده به ویروس شده‌اند و نیششان بیماری‌زا شده است. 

پشه‌های ویروسی از کجا می‌آیند؟

پشه آئدس در تعداد بسیاری از مناطق دنیا وجود دارد اما تعداد بسیاری از آن‌ها ناقل ویروس نیستند. دکتر رضایی می‌گوید: در امارات متحده عربی، عمان، عربستان و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، پشه‌ها به ویروس آلوده شده‌اند، در حالی که در ترکیه و گرجستان تا این مدت آلودگی ویروسی آن‌ها گزارش نشده است. از این رو هموطنانی که به ترکیه سفر می‌کنند، اکنون از نظر تب دانگ با خطری روبه رو نمی‌شوند، اما ملزوم است نکات بهداشتی را مراعات  کنند.

تایلند، هند و مالزی نیز همانند امارات متحده عربی از کشورهای توریستی می باشند که در طی سال، موارد بسیاری از این بیماری ویروسی را ناظر می باشند و پشه‌های آلوده به ویروس دارند.

 لذا الزام دارد قبل از سفر‌های بین‌المللی با پزشک خود مشورت کنند یا از منبع های معتبر، اطلاعات ملزوم را بگیرند.

افزایش بارندگی، افزایش دانگ

تغییرات اقلیمی یکی از دلایل طغیان تب دانگ است. فرشید رضایی می‌گوید: یکی از دلایل افزایش تکثیر پشه‌ها در مناطق استوایی، تغییرات آب و هوایی همانند اتفاق ال‌نینو و بارندگی‌های شدید است. این پشه تمایل به تخم‌گذاری در آب‌های شیرین همانند آب کوزه یا آب باران دارد و بعد از بارندگی‌های شدید در ظروفی که آب باران در آن‌ها جمع می‌شود تخم می‌گذارد؛ اتفاقی که پاییز سال قبل یا بهار امسال در امارات متحده عربی رقم خورد. این چنین در سال ۲۰۲۳ فقط در اندونزی ۶۰ هزار بیمار دانگ گزارش شد که تأثیر بارندگی‌ها و شرایط آب و هوایی در افزایش موارد را مشخص می کند.

این متخصص بیماری‌های عفونی ادامه می‌دهد: هرچند هند، تایلند، مالزی و اندونزی در آسیا از جمله مناطق توریستی و مخاطره‌آمیز از نظر گزش این پشه و ابتلا به بیماری دانگ محسوب خواهد شد، اما طغیان‌های تازه در کشورهای عربی به اختصاصی امارات، خطر جدیدی برای مسافران به وجود اورده است. 

رضایی می‌افزاید: در ۱۰ سال قبل، عربستان سعودی در برخی از شهرهای خود از جمله جده دچار همه‌گیری‌های تب دانگ می بود. جنگ‌های منطقه‌ای و مشکلات ناشی از آن، علتگسترش بیماری تا سرزمین یمن شده و بارندگی‌های تازه یمن نیز به این بیماری کشنده دامن زده است.

پشه روز‌کار!

اکثر پشه‌ها، از جمله پشه‌های وطنی شب‌کار می باشند و عموما در اوقات استراحت به سراغ ما می‌آیند، اما آئدس نه. 

دکتر رضایی با این توضیح می‌گوید: پشه آئدس بر خلاف دیگر پشه‌ها تمایل دارد روزها فعالیت کند و در ساعات اولیه طلوع یا غروب آفتاب، بیشترین پرواز و خونخواری را دارد. در این مورد نیز همانند دیگر پشه‌ها، پشه نر انسان را نمی‌گزد و تنها پشه ماده خونخواری می‌کند. اگر یک پشه در گزش‌های قبلی خود آلوده به ویروس شده باشد، می‌تواند در همه طول عمر مختصر و چندهفته‌ای خود، بیماری را به انسان‌ها منتقل کند. 

این پشه در هر جایی که آب جمع یا نگهداری شود (در صورتی که درپوش نداشته باشد) می‌تواند تخم‌گذاری کند، از این رو با اهمیت ترین راهکار مبارزه با آن، همکاری مردم و شهرداری‌ها در جمع‌آوری ظروف یا زباله‌هایی است که آب می‌تواند در آن‌ها جمع شود.

سرپرست دفتر آموزش و سلامت وزارت بهداشت پافشاری می‌کند: خوشبختانه تا بحال بازدید‌های ویروس‌شناسی در پشه‌های سواحل خلیج فارس در خاک ایران، آلودگی پشه‌ها را نشان نداده است، اما پشه‌های کشورهای عمان و امارات به علت گزیدن مسافران بین‌المللی آلوده شده‌اند و اکنون پشه‌های آلوده، بیماری تشکیل می‌کنند. 

دکتر فرشید رضایی می‌افزاید: چند دهه قبل در چند سرزمین، تعداد انگشت‌شماری بیماری دانگ گزارش شد، اما گرمایش زمین، مسافرت‌های بین‌المللی و پهلو گرفتن کشتی‌های آلوده به پشه‌های دارای ویروس علتشده تقریبا همه کشورهای منطقه ما و نیمی ‌از مناطق دنیا دچار مشکلات وجود این پشه شوند که کار را برای شهرداری‌ها و کارکنان بهداشت و درمان سخت می‌کند.

تنها کشورهایی در مقابله با این پشه به پیروزی‌ نسبی دست یافته‌اند که علاوه بر تمیزی خیابان‌ها، شهروندانشان نیز منازل خود را از ظروف و اشیا با قابلیت جمع شدن آب، پاکسازی کرده بودند و در این مورد شراکت مردمی ‌و دولتی، رمز پیروزی کشورها بوده است.

علائم بیماری تب دانگ

تب، سر درد شدید، درد مفاصل، استخوان‌ها و عضلات، درد پشت چشم، بی‌اشتهایی، تهوع و استفراغ از علائم مهم بیماری تب دانگ است. دکتر رضایی با گفتن این نوشته می‌افزاید: با اهمیت ترین راه‌ پیشگیری از تب دانگ، قرار نگرفتن در معرض پشه است. 

این متخصص بیماری‌های عفونی برخی از با اهمیت ترین راهکارهای پیشگیری را برمی‌شمارد: زمان بیرون رفتن در ساعات پرخطر روز (قبل از طلوع آفتاب و زمان غروب) احتیاط اختصاصی کنید.

لباس‌های رنگ روشن، غیرچسبان و آستین بلند، شلوار بلند و جوراب بپوشید. رنگ‌های قرمز، مشکی و زرد موردعلاقه این پشه‌ها است. روی مناطقی از پوست که با لباس پوشیده نمی‌شود، فرآورده‌های دافع حشرات تأییدشده و استاندارد بمالید. در فضای باز نخوابید و در صورت لزوم حتما از پشه‌بند به نحو مناسب منفعت گیری کنید. مطمعن حاصل کنید که درب و پنجره‌های محل سکونت شما دارای توری سالم است. برای خنک شدن اتاق از سیستم سرمایشی منفعت گیری کرده و از بازکردن پنجره‌های بدون توری اتاق خودداری بپرهیزید.

در صورت دیدن پشه در محل سکونت، عمل به اسپری کردن مواد دافع حشرات کنید. بهترین راه برای محافظت از کودکان، نصب توری بر روی کالسکه و منفعت گیری از لباس‌های پوشاننده و بلند است.