از نهان‌کاری پلتفرم‌ها تا دست رد داروسازان ایرانی به نظر اعراب – غروب شهر

خبرگزاری مهر – گروه سلامت: تغیرات نوین در حوزه داروسازی ایران از یک‌سو با رشد و گسترش شرکت‌های دانش‌بنیان در مرکز رشد دارویی دانشگاه علوم پزشکی تهران و از نظر دیگر با او گفت و گو‌های پرچالش حوالی فروش اینترنتی دارو گره خورده است. امروز شرکت‌های دانش‌بنیان توانسته‌اند با تکیه بر فناوری‌های نوین از جمله هوش مصنوعی در داروسازی، محصولاتی برای درمان بیماری‌های صعب‌العلاج و کنترل بیماری‌های قلبی و سختی خون طراحی کنند؛ دستاوردی که می‌تواند وابستگی دارویی سرزمین را افت داده و حتی عرصه صادرات داروهای استراتژیک را فراهم کند.

در روبه رو، نوشته فروش آنلاین دارو به یکی از جدی‌ترین دغدغه‌های حوزه سلامت تبدیل شده است؛ چرا که اراعه بدون ضابطه و نبوده است شفافیت در زنجیره فراهم، می‌تواند تهدیدی مستقیم برای سلامت بیماران باشد. همان‌گونه که نوآوری در داروسازی نیازمند حمایتو نظارت دقیق است، هرگونه ورود به عرصه فروش اینترنتی دارو نیز باید با برنامه‌ریزی علمی، مراعات پروتکل‌های ایمنی و شفافیت کامل انجام شود؛ در غیر این صورت، نه‌تنها قیمت افزوده‌ای برای نظام سلامت تشکیل نمی‌کند بلکه عرصه‌ساز قاچاق دارو، سوءاستفاده از بیماران و تهدیدی جدی برای جامعه خواهد می بود

در همین جهت خبرنگار مهر با محمود بیگلر رئیس مجموعه داروخانه‌های ۱۳ آبان و رئیس مرکز رشد دانشگاه علوم پزشکی تهران گفتگویی داشته است.

مرکز رشد دانشگاه علوم علوم پزشکی تهران در چه سالی تأسیس شد؟

بیگلر: فلسفه تشکیل مرکز رشد به دوران دفاع مقدس بازمی‌گردد. در آن زمان داروسازی صنعتی، محل کارآموزی دانشجویان، به الزام شرایط جنگ تحمیلی داخل عرصه تشکیل دارو شد و محصولاتی همچون آمپول «آمیل نیتریت» و «آتروپین» برای مقابله با حملات شیمیایی تشکیل شد. این توانایی جهت شد که در سال ۱۳۸۰ این مجموعه به‌طور رسمی مجوز فعالیت به‌گفتن مرکز رشد دارویی دریافت کند.

تعداد بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیانی که امروز در حوزه تشکیل داروهای خاص، درمان سرطان‌ها و بیماری‌های صعب‌العلاج فعالیت می‌کنند و حتی صادرات دارند، منشأ شکل‌گیری‌شان همین مرکز بوده است. اگر طراحی و تجاری‌سازی داروها در آن مقطع انجام نمی‌شد، سرزمین امروز با مشکلاتهای بزرگی در حوزه درمان روبه رو می بود.

خوشبختانه اکنون بیشتر از ۱۷ شرکت دانش‌بنیان در مرحله های گوناگون طراحی، تحقیق و گسترش (R&D)، تشکیل اولیه و تجاری‌سازی در این مرکز فعال می باشند. بخشی از این شرکت‌ها آماده ورود به عرصه تشکیل جدا گانه بوده و می‌توانند در آینده نقش مهمی در فراهم نیازهای دارویی سرزمین ایفا کنند.

نقش دانشجویان در مرکز رشد چیست؟

بیگلر: برای تحکیم این همکاری، یک مرکز نوآوری نیز به ثبت رسیده است تا اساتید و دانشجویان بتوانند در همان دوران تحصیل با ایده‌های محصول‌محور داخل فرآیند نوآوری شوند. دانشجویان در این مرکز با مسیرهای طراحی، آموزش و تجاری‌سازی دارو آشنا خواهد شد و بعد از فارغ‌التحصیلی قادر خواهند می بود ایده‌های فناورانه خود را به محصول تبدیل کنند. این نوشته جهت شده است دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران نسبت به دانشجویان دیگر دانشگاه‌ها که از این چنین امکانی محرومند، یک قدم جلوتر باشند.

این چنین در داروخانه ۱۳ آبان چند محصول دارویی مبتنی بر هوش مصنوعی در حوزه قلب و سختی خون طراحی شده است. در این روش، ترکیبات دارویی به‌طوری طراحی خواهد شد که با قرار گرفتن در کنار یکدیگر اثرات هم‌افزایی داشته باشند. انتظار می‌رود این داروها ظرف دو ماه آینده رونمایی و در دسترس بیماران قرار گیرند.

پیشنهادهای وسوسه‌انگیز کشورهای عربی برای جذب طراحان این داروها زیاد زیاد می بود اما با وجود این پیشنهادها، پژوهشگران و فناوران این مطرح حاضر به ترک سرزمین نشدند و در مسیر خدمت به سلامت مردم ایستادگی کردند. به باور من، این افراد ایثارگران واقعی حوزه سلامت می باشند که با تلاش خود می‌توانند وابستگی دارویی سرزمین را در آینده افت دهند.

نظر شما در رابطه با فروش داروهای اینترنتی چیست؟

بیگلر: اگر اراعه دارو به‌صورت آنلاین بدون برنامه‌ریزی و نظارت دقیق انجام شود، می‌تواند تهدیدی جدی برای سلامت مردم و حتی یک خطر جهانی باشد. اکنون برخی از سایت‌ها و سکوهای اینترنتی، دارو را بدون نسخه پزشک و بدون مراعات مقدمات تخصصی به درب منزل ارسال می‌کنند. این نوشته نه‌تنها سلامت بیماران را به خطر می‌اندازد، بلکه امکان سوءاستفاده‌های گسترده در حوزه دارو را نیز فراهم می‌کند.

طی روزهای قبل چند نمونه از این سایت‌ها برای بازرسی به سازمان غذا و دارو معارفه شده است. دارو کالایی استراتژیک است و باید مبدا، مسیر انتقال، شرایط نگهداری و مقصد آن اشکار باشد. اگر زنجیره انتقال و مسئولیت خدمات تخصصی آن شفاف نباشد، سلامت مردم دچار صدمه جدی خواهد شد.

با دقت به توانایی موفق در اراعه خدمات دارویی به بیماران خاص، این چنین در حوزه بیماران ام‌اس این خدمات با مجوز سازمان غذا و دارو و با مراعات کامل پروتکل‌ها انجام می‌شود. داروها در بسته‌بندی ایمن و با کد ملی بیمار تحویل داده خواهد شد. حتی در اولین نوبت، داروساز شخصاً به منزل مراجعه کرده و مشاوره تخصصی اراعه می‌دهد. این روال تفاوت بسیاری با فروش بی‌ضابطه دارو در بستر اینترنت دارد.

فروش دارو در بسترهایی که زنجیره سرد و استانداردهای نگهداری مراعات نمی‌شود، به هیچ گفتن قابل قبول نیست و ما نمی‌توانیم دارو را همانند یک کالای عادی یا خوراکی به درب منزل بفرستیم. هر دارو شرایط خاص خود را دارد و در صورت نبوده است استانداردها، بیماران صدمه خواهند دید.

در جلساتی که با برخی از این سکوها داشتیم، هنگامی خواست قراردادها و اطلاعات داروخانه‌های طرف همکاری را نقل کردیم، جواب دادند که قراردادها محرمانه است. این نهان‌کاری جای نگرانی دارد. بیمار باید بداند داروی او از کدام داروخانه فراهم شده و مسئول فنی آنچه فردی است.

برخی از این سکوها حتی داروهای قاچاق و تقلبی را اراعه می‌کنند. این نوشته خطری بزرگ برای بیماران است و مشخص می کند فروش اینترنتی دارو بدون نظارت، بستری برای تخلفات گسترده خواهد می بود.

آیا این مشکلات به علت افتدسترسی نیست؟

بیگلر: مشکل مهم در حوزه دارو افتدسترسی نیست. در زیاد تر شهرها، داروخانه‌ها در فاصله‌های مختصر مستقر می باشند و بیماران به‌راحتی می‌توانند داروی مورد نیاز خود را تهیه کنند. به این علت مطرح فروش اینترنتی دارو بدون بازدید علمی و کارشناسی می‌تواند مشکلات نهان و صدمه‌های جدی تشکیل کند.

هرگونه ورود به حوزه فروش اینترنتی دارو باید بر پایه استانداردهای علمی و با نظارت کامل صورت گیرد، این فرآیند نباید به ابزاری برای کسب سود یا تعارض منافع تبدیل شود. سلامت مردم بیشترین برتری است و کوچک‌ترین اشتباه در این عرصه می‌تواند خسارت‌های جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد.