کشف صخره‌ای اسرارآمیز در مریخ با صدها کروی تیره‌رنگ_غروب شهر

کاوشگر پشتکار ناسا (Perseverance) اخیراً در یکی از مأموریت‌های خود در مریخ، به صخره‌ای برخورد کرده که به حرف های دانشمندان، یکی از غیرعادی‌ترین ساختار‌هایی است که تا بحال در این سیاره دیده شده است. این صخره که «خلیج سنت پال» (St. Pauls Bay) نام گرفته، با شکل‌های کروی تیره‌رنگ و بافت‌های مرموز پوشیده شده و جهت حیرت جامعه علمی شده است.

در حالی که پیش‌تر نیز ساختار‌های کروی شبیهی در مریخ مشاهده شده بودند، اما ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد صخره «خلیج سنت پال» آن را به مثالای اختصاصی و متفاوت تبدیل کرده است. سوال مهم دانشمندان این است که آیا این ساختار‌ها حاصل فعالیت‌های آتشفشانی می باشند، نتیجه فرآیند‌های زیرزمینی آب‌های زیرسطحی‌اند، یا حتی امکان پذیر ناشی از برخورد‌های کیهانی باشند؟ جواب به این سوال‌ها می‌تواند فهمیدن ما از قبل زمین‌شناختی مریخ را منقلب کند.

کشف یک صخره غیرعادی با ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد

تیم علمی پشتکار، به‌تازگی در منطقه‌ای به نام «بروم پوینت» واقع در دامنه‌های پایینی تپه ویچ هِیزل در حاشیه دهانه جیزرو، با صخره‌ای روبه رو شد که به‌طور غیرمعمولی با صد‌ها کره زیاد کوچک به قطر چند میلی‌متر پوشیده شده است. پشتکار تنها دو هفته پیش داخل این منطقه شد تا لایه‌های سنگی روشن و تیره‌ای را که از مدار شناسایی شده بودند، بازدید کند. هفته قبل، این کاوشگر موفق شد یکی از این لایه‌های روشن را با منفعت گیری از ابزار حفاری خود مثالبرداری کند. در جریان همین بازدید‌ها می بود که صخره‌ی غیرعادی «خلیج سنت پال» در نزدیکی محل مثالبرداری دقت تیم را جلب کرد.

صخره‌ای با ساختاری کاملاً بی‌سابقه

این صخره از ویژگی‌هایی کروی شکل به رنگ خاکستری تیره برخوردار است. برخی از این اشکال کاملاً گرد، برخی دیگر بیضی‌همانند یا کشیده و تعدادی دارای لبه‌های تیز و زاویه‌دار می باشند که امکان پذیر باقی مانده کره‌های شکسته باشند. حتی برخی از این کره‌ها دارای سوراخ‌های ریز نیز می باشند. سوال مهم این است که چه فرآیند زمین‌شناختی می‌تواند تبدیل تشکیل این چنین تنوعی از اشکال غیرعادی شود؟

راز کروی‌های مریخی؛ معمایی قدیمی‌تر از یک دهه

این نخستین‌بار نیست که اشکال کروی شگفت در مریخ دیده خواهد شد. در سال ۲۰۰۴، کاوشگر «زمان» (Opportunity) ناسا در منطقه‌ای به نام Meridiani Planum، ساختار‌هایی کروی موسوم به «بلوبری‌های مریخی» را شناسایی کرد. این چنین، کاوشگر «کنجکاوی» (Curiosity) نیز در منطقه Yellowknife Bay واقع در دهانه «گیل»، ساختار‌های کروی شبیهی را مشاهده کرده می بود.

چند ماه پیش نیز خود پشتکار در مسیر بازدید ورودی کانال Neretva Vallis در دهانه جیزرو، بافت‌هایی همانند به پاپ‌کورن در سنگ‌های رسوبی کشف کرد. در همه این موارد، این کروی‌ها به‌گفتن «تراکم‌های معدنی» (concretions) تعبیر شده‌اند؛ ساختار‌هایی که بر تاثییر عکس العمل آب‌های زیرزمینی با فضا‌های خالی درون سنگ‌ها تشکیل خواهد شد. با این حال، مدام این چنین فرآیندی در تشکیل این کروی‌ها دخیل نیست.

در زمین، این چنین کروی‌هایی می‌توانند در تاثییر سرد شدن سریع قطرات سنگ مذاب در جریان فوران‌های آتشفشانی، یا بر تاثییر میعان بخار سنگ ناشی از برخورد شهاب‌سنگ‌ها نیز تشکیل شوند.

کشف حقیقت در زیر سطح مریخ

هر یک از این سناریو‌های شکل‌گیری، پیامد‌های کاملاً متغیری برای فهمیدن فرآیند‌های زمین‌شناختی دارد. به این علت، تیم علمی اکنون در تلاش است تا منشأ این اشکال کروی و بستر زمین‌شناختی آنها را به‌درستی اشکار کند. باید دقت داشت که صخره «خلیج سنت پال» به‌صورت “شناور” (float rock) دسته‌بندی شده است؛ اصطلاحی که زمین‌شناسان برای صخره‌هایی به‌کار می‌برند که در محل مهم خود قرار ندارند و به گمان زیادً از جایی دیگر به این مکان منتقل شده‌اند.

تلاش تیم علمی اکنون بر این است که ساختار خاص و غنی از کروی‌های «خلیج سنت پال» را با لایه‌های زمین‌شناختی تیره‌رنگ در «تپه ویچ هِیزل» مرتبط کند؛ لایه‌هایی که پیش‌تر از مدار توسط ابزار‌های تصویربرداری شناسایی شده بودند. بازدید‌های اولیه مشخص می کند که گمان ربط بین این صخره کروی و آن لایه‌های تیره وجود دارد.

قراردادن این ویژگی‌ها در چارچوبی زمین‌شناختی، کلید مهم برای رمزگشایی از منشأ آنها و تعیین اهمیتشان در تاریخچه زمین‌شناسی لبه دهانه جیزرو و حتی کل مریخ خواهد می بود.

انتهای مطلب/