مطرح «دارویار»؛ مرگ تدریجی «تحول اقتصادی» در نظام دارویی – غروب شهر

به نقل از خبرنگار مهر، مطرح «دارویار»، سوغات دولت سیزدهم به دولت چهاردهم است که اکنون باید با اجرای آن کنار بیاید. چون این مطرح به گفتن اغاز یک تحول در نظام اقتصادی دارو برداشت می‌شود که در طول سه سال تازه که از اغاز اجرای آن می‌گذرد؛ با شوک‌های بسیاری همراه بوده و در نتیجه آن، ناظر کمبودهای دارویی و ابراز اختلال در زنجیره فراهم دارو بوده‌ایم.

مطرح دارویار از بامداد ۲۳ تیر ۱۴۰۱ و زیاد بی سر و صدا اغاز شد، تا جایی که زیاد از کارشناسان و فعالان حوزه دارو و یقیناً رسانه‌ها، نسبت به این عمل غیر منتظره وزارت بهداشت، موضعی منفی گرفتند. اما هر چه می بود، این مطرح اغاز شد تا ناظر فعل و انفعالاتی در زنجیره فراهم داروی سرزمین باشیم.

هرچند این مطرح با یک اغاز توفانی اغاز شد و در روزهای اول اجرا، پرداختی‌ها به داروخانه‌ها در اسرع زمان انجام می‌شد؛ اما این نوشته فقط برای چند ماه اول می بود، و کم کم ناظر تأخیر در پرداختی‌های داروخانه‌ها بودیم تا جایی که برای خرید دارو، نقدینگی نداشتند و در نتیجه آن، افتدارو اینگونه تشدید شد.

در همان روزهای ابتدایی اغاز مطرح دارویار، گفتن شد که مقصد اولیه این مطرح، جلوگیری از قاچاق دارو به خارج از سرزمین و واقعی شدن قیمت دارو برای تولیدکننده است که هر دو مقصد تحت‌الشعاع حواشی اجرای ناقص آن قرار گرفت و امروز سپس از گذشت ۲.۵ سال از اجرای مطرح، هم چنان ناظر گله های صنعت از غیرواقعی بودن قیمت دارو هستیم و داروهای ایرانی، هم چنان در کشورهای همسایه به طور قاچاق به فروش می‌رسد.

حال دارو خوب نیست

سوالی که سپس از سه سال هم چنان برای آن پاسخی قانع‌کننده نداریم، این است که چرا دارویار ناموفق بوده، و نتوانسته انتظارات صنعت و مردم را فراهم کند. چون قرار می بود با اجرای این مطرح، ناظر بهبود حالت زنجیره فراهم دارو باشیم و از طرف دیگر، مردم نیز برای تهیه دارو با مشکل و افتروبه رو نشوند. این در حالی است که این اتفاق رخ نداده و مشکلات هم چنان پابرجاست.

حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، که از همان ابتدای اجرای دارویار، بر فراهم منبع های مالی مطرح اصرار و اصرار داشت، در اواسط آذر ۱۴۰۱، در صحن علنی مجلس او گفت: کمیسیون بهداشت و درمان مجلس از ابتدا نارسایی‌های این مطرح را به مسئولان وابسته گوشزد کرد و گفتیم که منبع های مطرح باید فراهم شود تا با ناکامی روبه رو نشود و دولت باید به طوری قدم بردارد که برای خدمات درمانی و هزینه دارو، پرداختی از جیب مردم نسبت به شهریور ۱۴۰۰ افزایش اشکار نکند. در واقع با اهمیت ترین برتری ما فراهم منافع و دقت به فراهم، تدارک و داروی مردم و پیروزی مطرح بوده است.

در همین حال و سپس از گذشت سه سال از اجرای مطرح دارویار، سیدابراهیم هاشمی رئیس هیئت مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران، با گفتن این نوشته که حال بازار دارویی ایران از ابتدا تا انتهای زنجیره خوب نیست، او گفت: علت عمده‌اش این است که در سرزمین علت را رفع نمی‌کنیم، فقط جستوجو این هستیم مقطعی کار کنیم و معلول را گذرا حل می‌کنیم، به همین علت چالش‌های صنعت به‌راحتی قابلیت حل شدن ندارد.

او گفت: یکی از جاهایی که بیشترین صدمه را به مجموعه صنعت می‌زند مطالبات حوزه دولتی است که دو قسمت است، جایی که ناچار می‌شویم به دانشگاه‌های علوم پزشکی، بیمارستان‌ها و مراکز دولتی به زور کالا بدهیم، بدهی بالای ۱۴ و ۱۶ ماه دارند و مطالبات ۲۵ پخش اول سرزمین از دانشگاه‌های علوم پزشکی از ۲۱ همت زیاد تر است و مجموعه زنجیره فراهم دارو را فلج کرده است.

هاشمی تصریح کرد: اگر به اینها مطالبات ما از مجموعه هلال احمر، فراهم اجتماعی، دیگر نهادهای وابسته به دولت اعم از مراکز نظامی و وابسته به دولت را هم اضافه کنیم، قریب به ۴۰ همت از مجموعه دولت به شکل مستقیم طلب داریم.

تازه! بقیه طلب شرکت‌های پخش دارو که بیشتر از ۵۰ همت می‌شود، از داروخانه‌ها است، اما مشکل داروخانه‌ها این است که قسمت عمده مطالبات آنها (داروخانه‌ها) از بیمه‌ها و مطرح دارویار است. از این ۵۰ همت بیشتر از ۳۰ همت از بیمه‌ها و مجموعه دارویار طلب دارند.

رئیس هیئت مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران اصرار کرد: بدهی‌های دولت کمر صنعت و زنجیره را از ابتدا تا انتها خُرد می‌کند و مشکل امروز صنعت ما؛ که حالش خوب نیست؛ به علت افتنقدینگی است. در این سی و چند سال که انجام ماموریت می‌کنم این حالت کاملاً بی‌سابقه است، شرایطی که دولت بدهی بسیاری دارد و سختی به حوزه دارو و مجموعه داروخانه، پخش و تشکیل داخل می‌کند و نمی‌دانیم در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد!

هاشمی در ادامه گفت: هنگامی در دانشگاه‌های علوم پزشکی تعرفه‌ها در همه ابعاد نه فقط دارو درست پرداخت نمی‌شود، و بیمارستان دخل و خرجش نمی‌خواند، پولی نمی‌ماند که به دارو و موارد دیگر پرداخت شود. به اسم دارو از بهمن سال قبل تا امرداد ۱۴۰۳ بیشتر از ۴۲ همت پول گرفته‌اند، ولی یک ریال به ما نداده‌اند! هیچکس هم پاسخگو نیست، در مهرماه قرار می بود ۱۰ همت تهاتر انجام شود، یک همت در حوزه فراهم اجتماعی انجام شد و بقیه‌اش را فهمید نشدیم چه اتفاقی افتاد که اگر انجام می‌شد بخشی از مشکلات این حوزه مرتفع می‌شد. اگر الان و اکنون به داد صنعتی که افتخار ایران است نرسند، صدمه جدی می‌بیند.

گله های‌های رئیس تازه سازمان غذا و دارو

در همین حال، مهدی پیرصالحی رئیس تازه سازمان غذا و دارو، در همین ابتدای وجود در سازمان، با اشاره به مشکلات مطرح دارویار، او گفت: بودجه‌ای که برای این مطرح دیده شده هیچ زمان کامل پرداخت نشده و خواست ما از سازمان برنامه بودجه و مجلس این است که بودجه دارویار برای سال آینده به درستی تخصیص داده و پرداخت شود.

وی با اشاره به برنامه ذخیره ۶ ماهه دارو در برنامه هفتم گسترش، افزود: اجرای این برنامه نیازمند فراهم منبع های ارزی و ریالی است و قرار است وزارت بهداشت با سازمان برنامه و بودجه جلسه‌ای در این خصوص داشته باشیم چراکه در صورت عدم فراهم، قابلیت اجرایی نخواهد داشت.

اگر دارویار به حال خود رها شود و به «کما» برود، آن زمان است که کار سخت‌تر بشود و ای‌بسا به «مرگ ابدی» فرو غلتد؛ اگر قرار باشد هم چنان نظام درمان دچار روزمرگی‌ها باشد و با مشکلات بی‌خیالی کند، آن‌هم مشکلاتی که یکی یکی سر برمی‌آورند، این خاموشی دور از انتظار نیست.