خواص شیر مادر برای دوران نوزادی و بزرگسالی – غروب شهر

نرگس توکلی کیا مدیر جوانی جمعیت و سلامت خانواده معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران و پزشک متخصص پزشکی اجتماعی در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با مزایای شیر مادر و فوایدی که برای نوزاد دارد توضیحاتی داد و او گفت: شیر مادر هدیه‌ای مورد قیمت و الهی است که از لحظه تولد، بهترین منبع تغذیه برای نوزاد به حساب می اید. این ماده غذایی طبیعی، کلیه مواد مغذی موردنیاز نوزاد را در شش ماه اول زندگی فراهم کرده و با دارا بودن آنتی‌بادی‌های بی همتا، سیستم ایمنی کودک را تحکیم می‌کند.

او همین طور گفت: تماس پوست به پوست مادر و نوزاد بلافاصله بعد از تولد و تغذیه با شیر مادر در ساعات اولیه، علاوه بر تشکیل اسایش و مطمعن در نوزاد، پیوند عاطفی عمیقی بین مادر و فرزند برقرار می‌کند؛ کودکانی که با شیر مادر تغذیه خواهد شد، کمتر به بیماری‌هایی همانند آسم و آلرژی مبتلا خواهد شد و رشد جسمی و ذهنی بهتری دارند. این چنین دستگاه گوارش آنان به‌راحتی پروتئین و چربی حاضر در شیر مادر را هضم کرده و کمتر دچار مشکلاتی همانند دل‌درد و یبوست خواهد شد.

مزایا شیردهی برای مادر

توکلی کیا اذعان کرد: مزایا شیر دادن محدود به سلامت کودک نیست و برای مادر نیز مزایای بسیاری دارد، شیردهی به افت سریع تر وزن بعد از بارداری پشتیبانی کرده، با تحریک انقباض رحم، خونریزی بعد از زایمان را افت می‌دهد و خطر ابتلاء به سرطان پستان و تخمدان را کم می‌کند. علاوه بر این، ترشح هورمون‌های پرولاکتین و اکسیتوسین در دوران شیردهی، استرس مادر را افت داده و حس توانمندی و اسایش بیشتری تشکیل می‌کند.

او گفت: شیر مادر با داشتن اسیدهای چرب الزامی، به رشد مغز و بهبود توانایی یادگیری کودک پشتیبانی می‌کند و گمان ابراز بیماری‌های مزمن دوران بزرگسالی همانند سختی خون بالا، بیماری‌های قلبی و دیابت را افت می‌دهد.

مزایا شیر مادر برای نوزادان

مدیر جوانی جمعیت و سلامت خانواده معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران اظهار داشت: کودکان تغذیه‌شده با شیر مادر طبق معمولً حس امنیت بیشتری دارند و کمتر در معرض اضطراب و افسردگی قرار می‌گیرند؛ این چنین تغذیه انحصاری با شیر مادر در شش ماه اول زندگی، بهترین و مؤثرترین روش برای ضمانت سلامت جسمی، روانی و رشد همه‌جانبه کودک است.

وی اصرار کرد: شیر مادر به‌گفتن کامل‌ترین منبع تغذیه نوزاد، همه نیازهای غذایی او را در شش ماه نخست زندگی فراهم می‌کند و با داشتن ترکیبی غنی از مواد مغذی، آنتی‌بادی‌ها، آنزیم‌ها و هورمون‌های الزامی، نقش مهمی در تحکیم سیستم ایمنی ایفا می‌کند. تغذیه با شیر مادر، خطر ابتلاء به تعداد بسیاری از بیماری‌های کودکی از جمله آسم، آلرژی و عفونت‌ها را افت داده و حتی در صورت ابتلاء، روال بهبود را تسریع می‌کند.

توکلی کیا در ادامه او گفت: کودکانی که با شیر مادر تغذیه خواهد شد، در بزرگسالی روابط اجتماعی بهتری دارند، رفتارهای عاطفی سالم‌تری ابراز خواهند داد و از اعتمادبه‌نفس بالاتری برخوردارند. این مزایا احتمالا در نگاه اول محسوس نباشد، اما تأثیرات طویل مدت آن بر کیفیت زندگی قابل دقت است.

مزایا شیر مادر از منظر محیط زیست

مدیر جوانی جمعیت و سلامت خانواده معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران تصریح کرد: از منظر محیط زیست، شیر مادر تغذیه‌ای کاملاً پایدار به حساب می اید. برخلاف شیر خشک که فرآیند تشکیل، بسته‌بندی و حمل‌ونقل آن نیازمند مصرف انرژی و تشکیل زباله‌های پلاستیکی است، شیر مادر هیچ پسماندی تشکیل نمی‌کند و همیشه در دسترس است؛ این ویژگی در شرایط بحرانی همانند زلزله، همه‌گیری کرونا یا جنگ، که دسترسی به منبع های ایمن و بهداشتی دشوار شده می بود، اهمیت دوچندانی اشکار کرده می بود.

وی متذکر شد: تغذیه با شیر مادر این چنین جهت افت هزینه‌های درمانی خانواده‌ها و نظام سلامت می‌شود، چون با افت ابتلاء به بیماری‌ها، هزینه دارو، ویزیت پزشک و بستری در بیمارستان به حداقل می‌رسد. علاوه بر مزایای جسمی، شیردهی با ترشح هورمون‌هایی همانند اکسیتوسین، پیوند عاطفی عمیق بین مادر و نوزاد را تحکیم کرده و حس اسایش، رضایت و توانمندی را در مادر افزایش می‌دهد.

اصرار تغذیه با شیر مادر در متون دینی

توکلی کیا در رابطه با اصرار متون دینی به اهمیت شیردهی گفت و او گفت: در متون دینی نیز به اهمیت شیردهی پافشاری شده است، پیامبر اسلام (ص) می‌فرمایند: «فرزند بر پدر و مادر حقی دارد همان‌گونه که آنان بر فرزند حقی دارند» و یکی از این حقوق، تغذیه با شیر مادر گفتن شده است؛ این چنین در حدیث فرد دیگر آمده است: «هیچ شیری نیست که کودک از آن بنوشد، مگر آنکه پیوندی بین او و صاحب شیر برقرار شود»؛ پیوندی که هم جنبه روحی و هم اثرات جسمی دارد. مادران در شش ماه اول زندگی، تغذیه انحصاری با شیر خود را برای نوزاد فراهم کنند تا از مزایای گسترده و ماندگار آن منفعت‌مند شوند.

مراجعه به مراکز بهداشت

مدیر جوانی جمعیت و سلامت خانواده معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران خبرداد: در نظام بهداشت سرزمین، خدمات مشاوره شیردهی توسط ماماها و مراقبان سلامت اراعه می‌شود تا مادران از همان روزهای اول بعد از تولد نوزاد، شیوه صحیح شیردهی را بیاموزند. این خدمات طبق معمولً زمان مراجعه مادر به پایگاه‌ها یا مراکز جامع سلامت برای دریافت خدمات اولیه انجام می‌شود.

او همین طور گفت: مشاوران شیردهی ضمن مشاهده شیوه تغذیه نوزاد، پوزیشن‌های صحیح شیردهی را آموزش داده و نکات کلیدی را برای پیشگیری از مشکلات رایج گفتن می‌کنند. مقصد از این آموزش‌ها، مطمعن از تغذیه کامل و سالم نوزاد و جلوگیری از جایگزینی شیر مادر با شیر خشک است.

توکلی کیا اظهار داشت: بر پایه این آموزش‌ها، مادران یاد می‌گیرند شاخص‌هایی همانند تعداد دفعات ادرار، حرکات روده، رنگ و قوام مدفوع، حالت رشد و علائم کم‌آبی بدن نوزاد را بازدید کنند و اگر این شاخص‌ها طبیعی باشد، به معنی سلامت عمومی و تغذیه مناسب نوزاد است.

پزشک متخصص پزشکی اجتماعی اصرار کرد: تعداد بسیاری از نگرانی‌های مادران در این عرصه، فقطً حس شخصی است و با راهنمایی و مطمعن‌بخشی متخصصان، رفع می‌شود؛ مشاوره شیردهی نه‌تنها از ابراز مشکلات جسمی در نوزاد پیشگیری می‌کند، بلکه با افزایش اعتمادبه‌نفس مادر، پیوند عاطفی بین او و کودک را نیز تحکیم می‌کند.

چه خدماتی در مراکز بهداشت انجام می‌شود؟

توکلی کیا تصریح کرد: همه خدمات مرتبط با مراقبت از نوزاد و مشاوره شیردهی، از نخستین روزهای تولد در خانه‌های بهداشت، پایگاه‌های سلامت و مراکز جامع سلامت به‌صورت رایگان اراعه می‌شود. خانواده‌ها می‌توانند زمان انجام غربالگری پاشنه پا، نوزاد خود را برای معاینه و دریافت راهنمایی‌های ملزوم به مراقبان سلامت و ماماهای این مراکز معارفه کنند.

او گفت: این خدمات محدود به روزهای ابتدایی تولد نیست و مادران حتی در ماه‌های سپس، همانند پنج، شش یا هفت‌ماهگی نوزاد، در صورت ابراز مشکل در شیردهی، می‌توانند از مشاوره تخصصی منفعت‌مند شوند. مربیان و مشاوران شیردهی این مراکز، آموزش‌های حرفه‌ای دیده و قادرند به مادران در عرصه افزایش مقدار شیر، بهبود رشد شیرخوار، زمان‌بندی و دفعات شیردهی، و اصلاح راه حلهای تغذیه پشتیبانی کنند.

پزشک متخصص پزشکی اجتماعی در ادامه گفت: تعداد بسیاری از خانواده‌ها نمی‌دانند که علاوه بر مراقبت‌های مادر و نوزاد، خدمات مهم فرد دیگر همانند غربالگری سرطان پستان و دهانه رحم نیز به‌صورت رایگان در این مراکز انجام می‌شود. مراجعه به این مراکز نه‌تنها امکان دریافت خدمات تخصصی باکیفیت را فراهم می‌کند، بلکه دسترسی آن‌ها برای ساکنان محلات زیاد آسان است.

مدیر جوانی جمعیت و سلامت خانواده معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران خاطر نشان کرد: آگاهی از این خدمات می‌تواند نقش مهمی در ترقی سلامت خانواده‌ها داشته باشد و الزامی است زنان به‌اختصاصی بعد از زایمان، برای مراقبت‌های بعد از بارداری و انجام غربالگری‌های ملزوم، به نزدیک‌ترین پایگاه سلامت محل زندگی خود مراجعه کنند.