آخرین حالت شیوع برخی بیماری‌های تنفسی در سرزمین – غروب شهر

به نقل از خبرگزاری مهر به نقل از وبدا، مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت وزارت بهداشت در چندین گزارش، آخرین حالت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان، تیفوئید، دسانتری و بیماری‌های منتقله از آب و غذا در سال ۱۴۰۳، نتایج ویروس‌های تنفسی شناسایی شده در خردادماه امسال و این چنین تب دنگی، چیکونگونیا و زیکا تا ۷ تیر ۱۴۰۴ را انتشار کرد.

بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوانات (زئونوزها) به بیماری‌های عفونی حرف های می‌شود که بین جانوران (عموماً مهره‌داران) و انسان به طور طبیعی قابل انتقال می باشند. این بیماری‌ها می‌توانند توسط عوامل مختلفی از جمله ویروس‌ها، باکتری‌ها، قارچ‌ها، انگل‌ها و پریون‌ها تشکیل شوند. از با اهمیت ترین این بیماری‌ها که در سرزمین ما وجود دارد، می‌توان به تب مالت، سالک، هاری، سیاه زخم، کیست هیداتیک، لپتوسپیروز و تب خونریزی دهنده کریمه کنگو اشاره کرد.

از طرف دیگر به دلایل گوناگون، خطر ورود بیماری‌های دیگر همانند جنون گاوی، تب دره ریفت، آنفلوانزای پرندگان و… را نباید نادیده گرفت. بر پایه گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی، از بین عوامل بیماری زای عفونی، ۶۰ درصد از حیوانات به انسان منتقل خواهد شد و از بین ۱۵۶ بیماری نوپدید شناخته شده در انسان، ۷۵ درصد آن از بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان می باشند. برای پیشگیری از ابتلاء به این بیماری‌ها، مراعات بهداشت شخصی، پرهیز از تماس با حیوانات آلوده اهلی و وحشی یا واکسیناسیون حیوانات اهلی و مصرف فرآورده‌های دامی سالم پیشنهاد می‌شود.

حیوان گزیدگی از صدمه‌های جدی است که تبدیل بیماری هاری می‌شود، در سال قبل، ۴۰۹۲۲۱ مورد (مقدار ابراز ۴۷۶ در صد هزار نفر) در سرزمین شناسایی شد که همه آنها برای انجام عمل های پیشگیری شامل شستشوی محل گزش و تزریق واکسن و سرم به واحدهای مراقبت و پیشگیری از هاری مراجعه کرده‌اند.

بیشترین حیوان گزیدگی در استان‌ها تهران و شمال سرزمین

بیشترین موارد حیوان گزیدگی در استان تهران و سپس از آن در استان‌های گیلان و مازندران و گلستان اتفاق افتاده است. در این سال ۲۴ مورد ابتلاء به هاری که تبدیل مرگ شده است شناسایی شد. متأسفانه تعدادی از این موارد بعد از حیوان گزیدگی یا به مراکز خدمات جامع سلامت مراجعه نکرده و یا مرحله های درمان و واکسیناسیون را به طور کامل انجام نداده‌اند. بیشترین موارد مبتلا به هاری در استان مازندران سپس گیلان، البرز و کرمان گزارش شده است ولی امکان ابراز آن در همه استان‌ها وجود دارد.

تشخیص ۷۹ مورد تب خونریزی دهنده کریمه کنگو

تب خونریزی دهنده کریمه کنگو (CCHF) از عفونت‌های ویروسی در سرزمین می‌باشد که از طریق گزش کنه یا ذبح غیر بهداشتی دام و قطعه قطعه کردن گوشت یا تماس با ترشحات و خون بیمار مبتلا اتفاق می‌افتد. در سال قبل، ۷۹ مورد تشخیص داده شده و ۵ مورد از آنها تبدیل مرگ شده است.

بیشترین موارد بیماری در استان سیستان و بلوچستان و کرمان اتفاق افتاده است. با اهمیت ترین عمل پیشگیری ذبح دام در کشتارگاه و عدم دستکاری کنه و مراجعه سریع در موارد مبتلا به تب در موارد تماس ذکر شده می‌باشند.

تب مالت و ثبت نزدیک به ۲۰ هزار مورد آن در سرزمین

تب مالت از بیماری‌های عفونی باکتریایی شایع در کشوراست که با اهمیت ترین راه ابتلای آن منفعت گیری از فراورده‌های لبنی غیر پاستوریزه و غیر بهداشتی و تماس با دام‌ها است. ۱۹۹۷۲ مورد (مقدار ابراز ۲۳ در صد هزار نفر) در سال ۱۴۰۳ در سرزمین شناسایی شده است که بیشترین موارد در استان‌های خراسان رضوی و آذربایجان غربی و شرقی و اردبیل گزارش شده است.

پیشگیری از ابتلاء به این بیماری علاوه بر مصرف فراورده‌های لبنی پاستوریزه و منفعت گیری از فراورده‌های دامی مورد قبول سازمان دامپزشکی، واکسیناسیون دام‌ها برعلیه بروسلوز در دام توسط دامداران است.

۸۲۶۷ مورد سالک در سرزمین / سالک در ۱۹ استان سرزمین بومی است

لیشمانیوز پوستی (سالک) از طریق گزش پشه خاکی منتقل می‌شود و در ۱۹ استان سرزمین بومی است. ۸۲۶۷ مورد (مقدار ابراز ۱۰ در صدهزار نفر) در سال ۱۴۰۳، شناسایی شده است. بیشترین موارد از استان‌های اصفهان، خراسان رضوی و فارس گزارش شده است.

متأسفانه موارد بیماری در دیگر استان‌ها هم به علت مسافرت به استان‌های آلوده شناسایی شده است. نزدیک به ۲ ماه بعد از گزش پشه خاکی یک جوش کوچک تشکیل شده و تشکیل زخم می‌کند. در صورت تشکیل هر ضایعه پوستی، افراد باید پیش از ۱۰ روز به مراکز خدمات جامع سلامت برای تشخیص و درمان رایگان مراجعه کنند.

سیاه زخم؛ بیماری بومی و گزارش ۱۴۲ مورد ابتلاء به سیاه زخم پوستی

سیاه زخم نیز در ایران بومی است عمدتاً به جستوجو تماس مستقیم با داشتن جراحت پوستی با دام آلوده و یا مصرف گوشت و فرآورده‌های آلوده و یا تنفس هوای آلوده به خصوص در اصطبل دارای دام بیمار در انسان تشکیل بیماری می‌کند. شایع‌ترین شکل بیماری، سیاه زخم پوستی است و لی موارد گوارشی و تنفسی حتی با درمان مقدار مرگ و میر بالا دارد. سال قبل، ۱۴۲ مورد مبتلا به سیاه زخم پوستی ثبت شده و بیشترین موارد از استان‌های آذربایجان غربی، اصفهان و چهار محال و بختیاری شناسایی شده است که همه انها بهبود یافته‌اند.

لپتوسپیروز عفونت باکتریایی است که مخزن مهم آن موش‌ها و دیگر حیوانات می‌باشند. این بیماری در کشاورزان به اختصاصی شالیکاران شایع و موارد مبتلا از طریق تماس پوست با آب آلوده (شستشوی دست و صورت یا قدم زدن در آب و یا شنا) یا مصرف آن یا تماس پوست با خاک آلوده است.

موارد مبتلا در سال قبل، ۷۰۶ مورد شناسایی شده است که بیشترین موارد از استان‌های گیلان، مازندران و گلستان و خوزستان گزارش شده است. مراعات نکات بهداشتی در زمان تماس با آب و مصرف آن در پیشگیری از این بیماری زیاد مهم و الزامی است.

۸۳۸۹ مورد مارگزیدگی و مرگ ۵ نفر در سرزمین

مارگزیدگی از صدمه‌های شایع در سرزمین است که سال قبل، ۸۳۸۹ مورد آن (مقدار ابراز ۱۰ در صد هزار نفر) شناسایی شد و جهت مرگ ۵ مورد شده است. بیشترین موارد در استان‌های سیستان و بلوچستان، خوزستان و کرمان اتفاق افتاده است. در صورت مارگزیدگی بلافاصله باید به نزدیک‌ترین مرکز خدمات جامع سلامت و یا بیمارستان مراجعه کرد.

عقرب گزیدگی در سرزمین با ابراز بالا؛ ۸۱ هزار مورد و ۴ مورد مرگ

عقرب زدگی در ایران دارای مقدار ابراز بالا می‌باشد به طوری که سال قبل، ۸۱۴۰۶ مورد (مقدار ابراز ۹ در صد هزار نفر) عقرب زدگی با ۴ مورد مرگ شناسایی شده است. بیشترین موارد از خوزستان، سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان گزارش شده است. در صورت عقرب زدگی نیز باید بلافاصله به نزدیک‌ترین مرکز خدمات سلامت و یا بیمارستان مراجعه کرد.

تیفوئید یا حصبه، یک بیماری باکتریال سیستمیک است که شروعی تدریجی داشته و با تب ممتد، سردرد و حالت گیجی، ضعف، بی اشتهایی، کندی نبض، بزرگی طحال، لکه‌های قرمز روی تنه (Rose spots) سرفه بدون خلط، یبوست و یا اسهال همراه است. بر پایه گزارش سازمان جهانی بهداشت، برآورد شده سالانه نزدیک به ۹ میلیون نفر به تیفوئید مبتلا و ۱۱۰ هزار نفر جان خود را بر تاثییر این بیماری از دست خواهند داد و تخمین زده می‌شود بیشترین ابراز مربوط به مناطق جنوب شرق آسیا، مدیترانه شرقی و منطقه آفریقا است.

شناسایی ۵۵۷ مورد مشکوک، محتمل و قطعی تیفوئید در ایران و افت ۵۲ درصدی نسبت به ۱۴۰۲

سال ۱۴۰۳ در کل ۵۵۷ مورد تحت گفتن موارد مشکوک، محتمل یا قطعی تیفوئید گزارش شده است که نسبت به تعداد موارد گزارش شده در سال ۱۴۰۲ (۱۱۷۱ مورد) ۵۲.۵ درصد افت داشته است. ۶۸ درصد از موارد گزارش شده در مناطق شهری و دیگر موارد در مناطق روستایی و عشایری سکونت داشته‌اند.

شایع‌ترین علائم گزارش شده در مبتلایان

۵۳.۶۸ درصد از مبتلایان، مونث و ۴۶.۱۴ درصد نیز مذکر بوده اند. ۹۸ درصد مبتلایان شناسایی شده، ملیت ایرانی داشته‌اند. شایع‌ترین علائم گزارش شده در مبتلایان تب زیاد تر از ۱ هفته (در ۷۱.۱ درصد موارد)، سردرد و اختلال هوشیاری (۱۴.۵۴ درصد) و بثورات جلدی (۱۳.۴۶ درصد) بوده است.

از مجموع موارد گزارش شده در نظام مراقبت تیفوئید ۱۲۰ مورد به گفتن مورد قطعی، ۲۵۵ در گروه محتمل و ۱۸۲ مورد به گفتن مورد مشکوک طبقه بندی شده‌اند. مطابق بخشنامه‌های ابلاغی، کلیه ایزوله‌های شناسایی شده به گفتن salmonella spp باید جهت قبول به آزمایشگاه مرجع سلامت ارسال شوند که مورد قطعی تیفوئید نیز فقط به مواردی اطلاق خواهد شد که تشخیص به قبول آزمایشگاه مرجع کشوری رسیده باشد.

بازدید شرایط بهداشتی در موارد گزارش شده به گفتن مورد قطعی تیفوئید حاکی از آن است که در ۶.۷ درصد مبتلایان منبع های آب آشامیدنی غیرایمن بوده (شامل آب چاه، منبع، چشمه، رودخانه و دیگر منبع های) این چنین ۶.۷ درصد مبتلایان نیز از توالت غیربهداشتی منفعت گیری کرده‌اند.

ثبت ۶۵۳۶ مورد دیسانتری یا اسهال خونی در سرزمین در سال ۱۴۰۳

بر پایه اطلاعات ثبت شده در نظام کشوری مراقبت بیماری‌های واگیر، طی سال ۱۴۰۳ در کل ۶۵۳۶ بیمار با تابلو بالینی دیسانتری (اسهال خونی) شناسایی و به واحدهای اراعه دهنده خدمات سلامت گزارش شده است.

در برنامه کشوری مراقبت بیماری‌های منتقله از آب و غذا، دیسانتری در گروه بیماری‌های مشمول گزارش دهی بوده و کلیه موارد با تابلو بالینی اسهال خونی باید به حوزه معاونت بهداشتی دانشگاه‌های علوم پزشکی سرزمین گزارش شود.

بیشتر از ۵۲ درصد مبتلایان دیسانتری کودکان کمتر از ۱۰ سال بوده‌اند

بر پایه اطلاعات حاضر نزدیک به ۷۲ درصد موارد ابتلاء در مناطق شهری و ۲۸ درصد در نقاط روستایی سکونت داشته اند. ۵۵ درصد از موارد ابتلاء مذکر و دیگر موارد مونث بوده‌اند. زیاد تر موارد دیسانتری در کودکان به وقوع مدام است به صورتی که نزدیک به ۵۲.۷ درصد از مبتلایان در گروه سنی کمتر از ۱۰ سال بوده‌اند.

نرخ بستری در کل مراجعین با شکایت دیسانتری ۵۸.۰۵ درصد بوده و ۴۱.۹۵ درصد موارد به طور سرپایی درمان شده‌اند. موارد دیسانتری در همه ماه‌های سال گزارش شده است ولی بسیاری موارد در نیمه ابتدای سال زیاد تر بوده است و نزدیک به ۶۰ درصد موارد طی ۶ ماه ابتدای سال رخ داده است.

مراعات بهداشت دست و شستشوی صحیح دست‌ها به اختصاصی سپس از اجابت مزاج، قبل از تهیه و صرف غذا، منفعت گیری از توالت بهداشتی و دفع بهداشتی فاضلاب، منفعت گیری از آب آشامیدنی ایمن و بهداشتی، شستشو و ضد عفونی صحیح میوه و سبزیجات از جمله عمل های مهم جهت پیشگیری از ابتلاء به اسهال خونی است.

بیماری‌های منتقله از آب و غذا یک مشکل سلامت عمومی رو به رشد در دنیا بوده و با تأثیر بر سیستم مراقبت‌های بهداشتی، افت منفعت وری، به خطر انداختن توریسم و تجارت اثرات اجتماعی اقتصادی قابل توجهی به همراه دارد. بر پایه نظام مراقبت بیماری‌های واگیر در سرزمین، طغیان بیماری‌های منتقله از آب و غذا در گروه بیماری‌های مشمول گزارش سریع است و چنانچه دو نفر یا زیاد تر که از یک غذا یا آشامیدنی مشترک منفعت گیری کرده‌اند، بیمار شده و علائم بالینی مشترکی داشته باشند به گفتن وقوع طغیان بیماری منتقله از آب و غذا بوده و باید به سیستم سلامت گزارش تلفنی سریع شود.

این چنین در صورت افزایش تعداد بیماران با علائم گوارشی از قبیل اسهال، استفراغ، تهوع، دل درد و دیگر علائم همراه مشاهده شود نیز مراتب باید به طور سریع گزارش شود. در جواب به هر طغیان برسی‌های ملزوم در قالب برسی‌های اپیدمیولوژیک، برسی‌های محیطی و برسی‌های آزمایشگاهی توسط تیم‌های عکس العمل سریع انجام می‌شود.

در سال ۱۴۰۳ در کل ۴۵۱۲ طغیان بیماری‌های منتقله از آب و غذا در سرزمین گزارش و به ثبت رسیده است. به جستوجو وقوع این تعداد طغیان تعداد موارد ابتلاء، بستری و مرگ به ترتیب ۲۲۳۷۵ نفر، ۱۵۲۹ نفر و ۲۷ مورد و بر این مبنا نرخ بستری و نرخ کشندگی به ترتیب ۶.۸۳ درصد و ۰.۱۲ درصد بوده است.

تعداد مبتلایان در هر طغیان از حداقل ۲ تا حداکثر ۶۸۴ نفر متغیر بوده است اما تعداد بیماران در ۹۶ درصد طغیان‌ها کمتر یا مساوی ۱۰ نفر بوده است. اگرچه زیاد تر طغیان‌ها از نوع طغیان‌های خانگی بوده است (۷۷ درصد) ولی ۲۲۰ مورد از طغیان‌های گزارش شده به جستوجو برگزاری مراسم جمعی از قبیل جشن تولد، عروسی و یا مراسم‌های مذهبی بوده است.

۱۴۶ طغیان در مراکز تجمعی از قبیل اردوگاه، آسایشگاه، خوابگاه دانشجویی، سرباز خانه و مراکز نظامی، مهد کودک، مدرسه، خوابگاه دانش آموزی و یا مهمان شهر اتباع خارجی رخ داده است. نزدیک به ۶۸ درصد از طغیان‌ها در طول ۶ ماهه ابتدای سال و نزدیک به ۵۶ درصد موارد در مناطق شهری یا حاشیه شهر به وقوع مدام است. تابلو بالینی در زیاد تر طغیان‌ها سندرم اسهال حاد آبکی (۴۶.۸۸ درصد) و سندرم مسمومیت غذایی (۴۳.۵۹ درصد) بوده است.

در خرداد ماه سال جاری (۱۴۰۴)، ویروس کووید ۱۹ با ۱۱.۷ درصد در رأس ویروس‌های در گردش قرار داشته است.

نتایج دیده وری (۲۱ پاتوژن تنفسی)؛ به منظور رصد و پایش ویروس‌های در گردش بیماری‌های حاد تنفسی، دیده وری مولتی پلکس (۲۱ پاتوژن تنفسی) در دانشگاه‌های منتخب علوم پزشکی تهران، ایران، شهید بهشتی و هرمزگان از مرداد ماه سال ۱۴۰۲ اغاز شده و در اردیبهشت ماه سال جاری، تعداد ۱۱۱ نمونه از نظر ۲۱ پاتوژن تنفسی، تحت آزمایش قرار گرفت. نتایج نشان دهنده آن است که ویروس کووید ۱۹ با ۱۱.۷ درصد، رینوویروس با ۵.۴ درصد و ویروس‌های پا را آنفلوانزا و متاپنوموویروس (HMPV) با ۴.۵ درصد در رأس ویروس‌های در گردش است.

حالت بیماری تب دنگی، چیکونگونیا و زیکا سرزمین

مطابق آخرین آمار مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر، از ابتدای سال تا ۷ تیر امسال، ۲۲۲ مورد بیمار مبتلا به تب دنگی در سرزمین شناسایی شده است. از این تعداد، ۲۱۹ مورد در شهرستان چابهار گزارش شده که ۲۱۵ مورد آن بومی و ۴ بیمار شناسایی شده مربوط به آلوده شدگان در سرزمین پاکستان بوده‌اند. این چنین، یک مورد در زاهدان و دو مورد در ایرانشهر گزارش شده است که هر سه بیمار سابقه سفر به چابهار داشته‌اند.

این چنین در سال ۱۴۰۳ بالغ بر ۱۱۲۶ مورد تب دنگی در سرزمین تشخیص داده شده است که تعداد ۹۲۲ مورد آن در داخل سرزمین رخ داده است و انتقال محلی محسوب می‌شود و مابقی بیماران در خارج از سرزمین به بیماری دچار شده اند.

در سال ۱۴۰۳، پنج مورد بیمار مبتلا به چیکونگونیا گزارش شده است که همه موارد سابقه سفر به خارج از سرزمین داشته اند. این بیماران در شهرستان‌های چابهار و تهران تشخیص داده شده اند. این چنین مورد مبتلا به زیکا گزارش نشده است.

حالت سرزمین از نظر وجود پشه آئدس ناقل

در همه مبادی مرزی زمینی، ریلی، دریایی و هوایی بین المللی مراقبت حشره شناسی انجام می‌شود. اولین گزارش صید پشه آئدس اجیپتی در اسفند سال ۱۳۹۸ در شهرستان بندرلنگه استان هرمزگان گزارش شده است.

اکنون پشه آئدس اجیپتی در استان‌های هرمزگان، سیستان و بلوچستان (چابهار و کنارک)، بوشهر (عسلویه و کنگان)، فارس (شهرستان مهر) و آئدس آلبوپیکتوس در همه نقاط استان گیلان، در شهرستان‌های رامسر، تنکابن، عباس آباد، محمودآباد و نور استان مازندران و شهرستان بیله سوار استان اردبیل، شهرستان‌های خدافرین، هوراند و کلیبر استان آذربایجان شرقی گزارش شده است.