وزارت بهداشت از دولت احمدی نژاد تا پزشکیان – غروب شهر

به نقل از خبرگزاری مهر، کامران باقری لنکرانی، در یک برنامه تلویزیونی، اظهار داشت: دکتر ظفرقندی، برادر ارزشمندی است که نشان داده منافع مردم، سرزمین و انقلاب اسلامی مهم است و امیدواریم خدا به وی پشتیبانی کند اما بر پایه قانون اساسی، وزیر مسئولیت اداره وزارتخانه را دارد و امیدوارم که با اقتدار کامل، نسبت به این کار عمل کند.

وی خاطرنشان کرد: وزارت بهداشت باید با برنامه‌ها، اسناد بالادستی و اجرایی شدن اصول آنها، هماهنگ باشد. نمی‌توانیم مسئولیت وزیر را بر مسئولیت فرد فرد دیگر قرار دهیم چون بر پایه قانون اساسی، وزیر مسئول کارکرد و پاسخگوی کارکرد هر وزارتخانه‌ای است. در قانون اساسی، هیأت وزیران مسئولیت جمعی در برابر اداره سرزمین دارد.

لنکرانی با ابراز امیدواری نسبت به جمع شدن یک تیم منسجم مدیریتی در وزارت بهداشت دولت چهاردهم، یادآور شد: شخصاً باور دارم این طور نیست که فردی که با برنامه‌های رئیس جمهور، هماهنگ نیست، مسئولیت بگیرد و یا فردی که تصمیم همکاری با وزیر بهداشت ندارد و یا بنای ناسازگاری بگذارد، مسئولیت بگیرد اما تقاضای بنده از دولت، اجرایی شدن سیاست‌ها و اسناد بالادستی از همان اغاز مسئولیت است چون زمان‌ها به شدت می‌گذرند.

وزیر قبل بهداشت او گفت: در دوره‌ای فردی ادعا می‌کرد اجرای مطرح پزشکی خانواده در سرزمین، ۱۰ سال زمان می‌خواهد که زمان بسیاری از آن ۱۰ سال قبل اما تا این مدت ناظر اجرایی شدن آن نیستیم. الان بهترین زمان اجرای کامل قانون و اسناد بالادستی است و شیرینی دولت چهاردهم برای مردم می‌تواند ترقی سلامت باشد که این نوشته در زندگی افراد و افت دغدغه‌های آنها، اثرگذاری بسیاری دارد. سلامت می‌تواند کلید پیروزی دولت چهاردهم باشد، به این علت وزارت بهداشت باید زیاد قوی مستحکم و با برنامه باشد.

وی تصریح کرد: در زمان مسئولیت ما با اهمیت ترین چالش وزارت بهداشت این می بود که سلامت، برتری مهم دولت نبوده است و به علت وجود دکتر پزشکیان باور داریم زمان تاریخی برای نظام سلامت تشکیل شده که باید از این زمان به بهترین نحو منفعت گیری کنیم.

فراهم سلامت نیازمند همکاری‌های بین بخشی است

وزیر قبل بهداشت با گفتن این که فراهم سلامت نیازمند همکاری‌های بین بخشی است، او گفت: همه تصمیمات اثرگذار بر سلامت مردم در حوزه اختیارات وزارت بهداشت نیست بلکه این وزارتخانه متولی سلامت است و باید مطالبه گر سلامت باشد که برای زیاد از عمل های نیازمند حمایتدیگر قسمت‌های دولت است.

لنکرانی یکی از ماموریت های رئیس جمهور در قانون اساسی را هماهنگی بین قسمت‌های گوناگون قوه مجریه دانست و افزود: وجود دکتر پزشکیان، یک زمان تاریخی برای سرزمین و نظام سلامت است چراکه وی برخاسته از نظام سلامت و سابقه تصدی وزارت دارد و سال‌های بسیاری در کمیسیون بهداشت و درمان مجلس وجود داشته و دغدغه مند بوده و مطالعات بسیاری داشته است.

نگرانی از حالت وزارت بهداشت

وی، دغدغه‌های رئیس جمهور را مطابق با قانون، فراهم سلامت و به اختصاصی سلامت محرومان گفت و او گفت: حالت درون وزارت بهداشت برای بنده دلواپس کننده است. درست است که وزارت بهداشت نیاز به حمایتدارد اما باید بتواند از حمایتبرخوردار باشد. نگرانم که دغدغه عدل محوری با دقت به برخی موضوعات دیگر، کمرنگ شود و وزارت بهداشت نتواند از این زمان تاریخی به خوبی منفعت گیری کند.

لنکرانی اصرار کرد: اعتبارات، محدود است و در دنیا، قسمت مهمی از بودجه‌های عمومی کشورها به سلامت تعلق می‌یابد به این علت حتماً نیاز به پشتیبانی‌های مالی و حاکمیت وجود دارد اما باید بتوانیم پذیرای این حمایتباشیم و برنامه‌هایی برای تبدیل این حمایتبه خدمت داشته باشیم.

او گفت: تجارب تلخ و شیرینی در این عرصه وجود دارد. دورانی بوده که بودجه و اعتبارات بالایی به وزارت بهداشت پرداخت شده اما در دیداری که مقام معظم رهبری با هیأت دولت داشتند، اصرار کردند که این نوشته به ضد خودش تبدیل نشود.

نظام سلامت یک منظومه است

عضو فرهنگستان علوم پزشکی ایران از نظام سلامت به گفتن یک منظومه یاد کرد و او گفت: اگر نگاه منظومه‌ای و سیستماتیک نداشته باشیم، مداخلات ما به طور مقطعی، تلسکوپی و تمرکز بر یک نوشته خرد بدون دقت به آثار آن بر دیگر اجزا باشد، نتیجه معکوس خواهیم گرفت.

برای اجرای برنامه‌ها نیاز به دروازه بان و نظارت کافی داریم

وزیر قبل بهداشت در ادامه گفت: برخی گلوگاه‌ها در نظام سلامت وجود دارد که اگر به درستی به آنها نپردازیم، امکان پذیر نتیجه معکوس بگیریم. به گفتن نمونه رایگان کردن یک خدمت یا محصول و رایگان نکردن آن علتایجاد نیاز القایی و هدر رفت منبع های می‌شود هنگامی برای برنامه‌ها و عمل های، دروازه بان و نظارت کافی نداشته باشیم و یا از چیزی بدون انتخاب مسیر درست، حمایتکنیم، نیاز القایی تشکیل می‌شود که کمر سیستم را می شکند؛ این توانایی تلخ را در دهه ۹۰ داشته ایم.

لنکرانی افزود: برخی از پشتیبانی‌ها از وزارت بهداشت در دهه ۹۰ زیاد خوب می بود و خورسندی سریع هم تشکیل کرد اما چون این پشتیبانی‌ها، دروازه بان نداشت علتایجاد نیاز القایی، افزایش هزینه‌های نظام سلامت و بالا رفتن فرسودگی شغلی کارکنان شد و چیزی که می‌توانست افتخار بزرگی برای کشورمان باشد، تبدیل به ضد خودش شد.

وزیر قبل بهداشت اصرار کرد: در زمان مسئولیت ما از نظر بودجه، یکی از خشکسال ترین دوره‌ها برای وزارت بهداشت می بود و در سال ۸۷ حتی در پرداخت حقوق و هزینه‌های جاری، مشکل داشتیم اما تلاش کردیم که از مجموعه ظرفیت‌های منفعت گیری کنیم.

تفاوت‌های فعالیت در نظام سلامت با دیگر نظام‌ها و حوزه‌های حاکمیتی

وی با اصرار بر این که نظام سلامت با دیگر نظام‌ها و حوزه‌های حاکمیتی متفاوت است، یادآور شد: در نظام سلامت زیاد افراد در یک مجموعه سیاسی تعریف خواهد شد اما نظرات متعارضی در رابطه نظام سلامت دارند. برای مثالً افرادی داریم که در انتخابات به دکتر پزشکیان رأی داده اند اما دغدغه قسمت خصوصی دارند و یا افرادی داریم که به دکتر پزشکیان رأی داده و باور دارند سلامت عامه مردم باید فراهم شود و بتوانیم پزشکی خانواده را در سرزمین اجرایی کنیم.

عضو فرهنگستان علوم پزشکی ایران اصرار کرد: نگرانیم که تفاوت دیدگاه‌ها اجازه ندهد آن چیزی که رئیس جمهور در رابطه سلامت و دیگر قسمت‌ها اظهار کرده، اجرا شود. ۱۴ بند سیاست‌های کلی سلامت، کاملاً روشن است و اگر فردی ادعا کند این سیاست‌ها را تحول می‌دهد برای ما زیاد تلخ است. رئیس جمهور اظهار کرده که تصمیم اجرای سیاست‌های کلی سلامت را دارد اما سخن بگویید در رابطه تحول سیاست‌ها، دلواپس کننده است.

نظارت‌های مجمع تشخیص باید به زمان باشد

وی با گفتن این که در سیاست‌های کلی سلامت به صراحت اصرار شده که مبنای سیاست‌های دارویی باید مطرح ژنریک باشد، او گفت: دیگر جای او گفت و گو و گفتگو در این عرصه وجود ندارد چراکه به صراحت اظهار شده است. بر پایه قوانین، سیاست‌های کلی، مبنای قانونگذاری باید باشد و مجمع تشخیص مصلحت نظام باید مراقبت کند که قوانین و مقررات، مطابق با سیاست‌های کلی باشد و به یکی از دوستان که در مجمع فعالیت دارد گفتم که نظارت‌های مجمع باید بهنگام باشد نه این که بعد از یکسال، تذکر داده و اصلاح شود.

تا قبل از سال ۹۳ نقشه راه برای نظام سلامت وجود نداشت

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، تفاوت دغدغه‌ها در رابطه سلامت و سیاست‌های کلی سلامت را دلواپس کننده دانست و او گفت: تا قبل از سال ۹۳ نقشه راه برای نظام سلامت وجود نداشت و هر فردی بر پایه فهمیدن و فهمیدن مشکلات یا بار بیماری‌ها، برنامه‌هایی را اجرا می‌کردند و در تحقیقات و مقالات گوناگون به این نتیجه رسیدیم که با اهمیت ترین چالش نظام سلامت تا قبل از سال ۹۳، عدم وجود نقشه راه بوده است.

وی از سیاست‌های کلی سلامت ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری در سال ۹۳ به گفتن نقطه عطفی برای نظام سلامت یاد کرد و او گفت: متأسفانه در طول ۱۰ سال قبل حرکت وزارت بهداشت بر پایه و مبنای سیاست‌های کلی سلامت نبوده و هر فردی آمده، سخن متغیری زده است. به برخی آقایان گفتم افتخاری ندارد که برنامه‌های گوناگون و بدون تطابق با سیاست‌های کلی را با عناوین متفاوت، اجرا کنیم.

به حرف های لنکرانی ماموریت قانونی، شرعی، عرفی و انسانی، اجرای سیاست‌های کلی سلامت است. برداشت بنده این است که اهمیت سیاست‌های کلی سلامت برای مجریان، به خوبی روشن نبوده است و فهمید گره گشایی ۱۴ بند این سیاست‌ها نبوده اند و کماکان به جستوجو اجرای سلیقه‌ای سیاست‌ها بوده ایم.

قوت چارچوب دارد و مهار شده است

وزیر قبل بهداشت اصرار کرد: یک زمان فردی می‌گوید ۱۴ بند سیاست‌های کلی سلامت زیاد خوب است اما امروز دغدغه سرزمین، نوشته فرد دیگر است که این تفکر از نظر ما مشکل دارد. هنگامی قوت در اختیار ما قرار می‌گیرد، چارچوب دارد و مهار شده است و مجاز نیستیم هر کاری بر پایه سلیقه خودمان است، انجام دهیم. هنگامی به قوت می رسیم باید قانون را اجرا کنیم.

میثاق ما اسناد بالادستی است

وی تصریح کرد: میثاق ما اسناد بالادستی از جمله سیاست‌های کلی سلامت و برنامه هفتم پیشرفت است و رئیس جمهور نیز سخنان زیاد خوبی در رابطه وحدت و عدم اختلاف داشته است. وحدت و از بین بردن اختلافات نیاز به یک محور دارد که در سرزمین ما محور وحدت، اجرای قانون و اسناد بالادستی و این چنین الزام آور است.

لنکرانی با گفتن این که این زیاد بد است که سپس از ۱۰ سال بگوییم تا این مدت ۱۰ درصد از سیاست‌های کلی سلامت اجرایی نشده است، او گفت: امیدواریم در دولت چهاردهم این سیاست‌ها اجرایی و از کار سلیقه‌ای پرهیز شود. سپس از گذشت ۴۶ سال از انقلاب، نباید سلیقه‌ای کار کنیم و هر فردی فهمیدن متفاوت خود از موضوعات را گفتن و آن را اجرایی کند چون مشکل همین جا است.

وزیر قبل بهداشت از اجرای قانون اساسی، قوانین و هماهنگی بین اجزای گوناگون قوه مجریه را به گفتن بخشی از ماموریت های رئیس جمهور یاد کرد و او گفت: تعداد بسیاری از رؤسای جمهور در نوشته سلامت، کارشناس نبوده اند برای مثالً در دوره کرونا، فردی به دکتر روحانی مشاوره داده می بود که نیاز به ایمنی گله‌ای و جمعی داریم و اظهار هم کردند که فلان استاد این نوشته را به من حرف های است که این مشاوره در مقطعی بر سیاست‌های ما، اثرگذار می بود و بخشی از ناکامی‌های ما در سال ۹۹ مربوط به همین سیاستی می بود که برخی به رئیس جمهور حرف های بودند و بعداً کارشناسان و وزارت بهداشت مستندات مختلفی را اراعه کردند و سیاست‌ها تحول یافت.

وزارت بهداشت از این زمان تاریخی به خوبی منفعت گیری کند

او همین طور گفت: اکنون کارشناس بودن رئیس جمهور در حوزه سلامت، یک زمان بزرگ است و موضوعات و مشکلات حوزه سلامت را بهتر از زیاد افراد فهمید می‌شود و صاحب توانایی و سابقه قانونگذاری، نظارت و اجرای قانون را داشته است. امیدواریم وزارت بهداشت بتواند از این زمان تاریخی به خوبی منفعت گیری کند.

زنگ انشا همه و زنگ حساب اغاز می‌شود

لنکرانی هشدار داد: امکان پذیر تا یکی دو ماه آینده بتوانیم سخن بزنیم اما زنگ انشا همه و زنگ حساب اغاز می‌شود. توقع ما این است که وزارت بهداشت با چالاکی هر چه همه تر، زنگ انشا را همه کند و داخل اجرا شود. دکتر ظفرقندی در رابطه پرستاران، موضوعی را به رئیس جمهور او گفت که احتمالا در دولت‌های دیگر چند ماه طول می‌کشید اما با دستور صریح رئیس جمهور، مشکل حل شده و این ظرفیت در دولت چهاردهم وجود دارد که بخشی از مشکلات مزمن ما به شدت حل شود اما شرط آن، وجود برنامه در چارچوب سیاست‌های کلی و اسناد بالادستی است.

وی خاطرنشان کرد: در حوزه سلامت بعضی اوقات اوقات تفاوت دیدگاه‌ها در چارچوب‌های سیاسی تعریف نمی‌شود بلکه در چارچوب‌های علمی سیاستگذاری سلامت تعریف می‌شود به طوری که افراد با سلایق گوناگون سیاسی می‌تواند یک کار مشترک را رقم بزنند.

تفاوت زیاد بین خواسته‌ها و نیازها

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، با ذکر تفاوت بین خواسته‌ها و نیازها در سیاستگذاری عمومی سرزمین، او گفت: خواسته‌ها و در خواست‌ها امکان پذیر با نیاز واقعی متفاوت و فاصله داشته باشند. در نظام‌های مردم سالار همانند سرزمین ما که بر پایه آرای مردم، چند قوه‌ای و نیازمند تعامل بین قواست، نمی‌توانیم به خواسته‌ها بی دقت باشیم اما اشکال اینجاست که همان خواسته‌هایی که به زبان می‌آید را می‌خواهیم جواب دهیم.

لنکرانی افزود: برای مثالً گفتن می‌شود که مردم در یک منطقه، خدمات پزشکی را به خوبی دریافت نمی‌کنند بعد باید در این منطقه دانشکده پزشکی راه اندازی شود اما دقت نمی‌شود که خواسته مهم، دریافت خدمات پزشکی است و سپس فرد فکر کرده که راه آن، تشکیل دانشکده پزشکی است که اینجا اشکال به وجود می‌آید و متولی باید متعهد به فراهم کردن خدمات شود نه دانشکده چراکه پیش نیازهای بسیاری برای راه اندازی دانشکده وجود دارد.

وی یادآور شد: در این ایام برخی از دانشکده‌ها، استاد علوم پایه ندارند اما دانشجوی پزشکی پذیرفتن کرده اند و اشکار نیست که دانشجو باید در کدام بیمارستان آموزشی، بیماران را ویزیت کند سپس چه انتظاری از پرورش نیروهای متخصص و متبحر داریم؟ اشکال ما این است که باید خواسته‌ها را به طور صحیح و بعد از شناسایی اشکالات واقعی، جواب دهیم.

زیاد تر راهکارهای جواب به خواسته‌ها، کارشناسی نیست

وزیر قبل بهداشت با گفتن این که زیاد تر راهکارهایی که برای جواب به خواسته‌ها نقل می‌شود کارشناسی نیست، او گفت: برای مثالً هنگامی از افتخدمات سخن می‌گوئیم خواستار تشکیل بیمارستان هستیم اما به ابعاد گوناگون نگهداشت نیروی انسانی دقت نمی‌کنیم. بعضی اوقات راه اندازی یک پایگاه اورژانس شبانه روزی برای انتقال بیماران به مراکز درمانی تجهیز، هزینه‌هایی به مراتب کمتر به همراه دارد.

لنکرانی اصرار کرد: بدنه وزارت بهداشت برای پاسخگویی منطقی و کارشناسی به نیازها باید با یکدیگر هماهنگ باشند و اینگونه نباشد که نظرات معاونت‌های گوناگون همانند پارلمانی، درمان و آموزشی با یکدیگر متفاوت باشد در دوره‌هایی تلخی تفاوت نظرات آنها را دیده ایم که هر کدام از معاونت‌ها، ساز خودشان را زده اند.

باید برنامه اجرایی برای همه ۱۴ بند سیاست‌های کلی سلامت داشته باشیم

وی گفت: شواهدی دارم که برخی طمع‌ها به وزارت بهداشت شده که امیدواریم به نتیجه نرسند که این طمع‌ها، حرکت بر خلاف سیاست‌های کلی سلامت است. پذیرفتن اجرای مطرح‌هایی همانند پزشکی خانواده، مطرح ژنریک و همه ۱۴ بند سیاست‌های کلی به تنهایی کافی نیست بلکه اشکال مهم ما این است که باید برنامه اجرایی داشته باشیم؛ برنامه اجرایی باید جاری شود که باید گلوگاه‌ها را بشناسیم، پشتیبانی‌های ملزوم را فراهم کنیم و روال پیشرفت برنامه را ببینیم.

مثالی از عدم هم زبانی برای اجرای یک برنامه

وزیر بهداشت به گفتن توانایی‌ای از دوران مسئولیت خود در وزارت بهداشت پرداخت و او گفت: در دوره قبل از مسئولیت ما و در دوره تصدی دکتر پزشکیان، اجرای پزشکی خانواده روستایی اغاز شده می بود که ما آن را ادامه دادیم چون برنامه زیاد خوبی و بر مبنای قانون و از ماموریت های ما می بود. در آن دوره برای اجرای این مطرح باید ۷ هزار پزشک و این چنین منبع های و اعتبارات مورد نیاز را فراهم می‌کردیم اما زمان اجرا در شهرها و روستاها، نیاز به همکاری وزارت رفاه داشتیم اما در آن دوره، این همکاری محقق نشد و حتی با وجود برگزاری جلساتی از سوی رئیس جمهور زمان، هم زبان نشدیم. در آن دوره می‌توانستیم برای خودمان یک سخن دیگر بزنیم اما هنگامی همراهی را نداشتیم، اشکار می بود که این سخن‌ها روی کاغذ می‌ماند و اجرا نمی‌شود.

همراه کردن و تشکیل جذابیت برای اراعه دهندگان و گیرندگان خدمات در برنامه‌ها مهم است

عضو فرهنگستان علوم پزشکی ایران با اصرار بر اهمیت اجرا و هماهنگی اجزای گوناگون برنامه‌های اجرایی، یادآور شد: برای اجرای برنامه‌های اجرایی باید نقطه اغاز، مرحله های اجرا و نظارت و پایش ها کاملاً اشکار باشد و این که در صورت عدم پیروزی، باید چه کاری انجام شود نه این که یک شبه تصمیم به اجرای مطرح‌هایی همانند پزشکی خانواده بگیریم اما به این دقت نمی‌کنیم که اراعه دهندگان و دریافت کنندگان خدمات در این مطرح به گفتن ارکان مهم باید این مطرح را قبول داشته و برای آنها، جذابیت مالی و غیرمالی داشته باشد.

او همین طور گفت: به گفتن نمونه هنگامی فردی با درد شکم روبرو می‌شود تصمیم می‌گیرد که به پزشک متخصص قلب، داخلی، گوارش مراجعه کند که این تصمیم صحیحی نیست. برای اجرای صحیح مسیر ارجاع نیاز به جلب حمایتدریافت کننده و اراعه کننده خدمت هستیم.

حداکثر زمان خدمت در هر دوره از دولت ۱۴۲۱ روز است که به شدت می‌گذرد

وزیر قبل بهداشت با هشدار نسبت به کم و گذرا بودن زمان خدمت در هر دوره از دولت، او گفت: کل زمان خدمتگزاری در وزارت بهداشت برای یک دوره، حداکثر یک هزار و ۴۲۱ روز است که با شدت بالا می‌گذرد و به همین سادگی ۲۹ روز از زمان استقرار دولت چهاردهم، قبل است. این تذکر را رهبر معظم انقلاب وقتی که در دولت بودیم به ما دادند که فکر نکنید این هزار و ۴۲۰ روز، زمان مقداری است و مثالی را از امیرکبیر گفتن کردند و فرمودند امیرکبیر که اسم او در تاریخ، ماندگار شد نزدیک به سه سال، صدراعظم ایران می بود اما کارهای بزرگی را در همان زمان انجام داد و اخیراً نیز از شهید آیت الله رئیسی مثال زدند.

لنکرانی با گفتن این که زمان‌ها به شدت می‌گذرند، اصرار کرد: هنگامی مسئولیت وزارت بهداشت را بر مسئولیت داشتم در جلسات شورای معاونین، روزشمار داشتیم که نباید از گذرا و به شدت سپری شدن زمان خدمت، غفلت شود. باید برنامه‌های اجرایی با زمان بندی اشکار و در میانه اجرا نیز نظارت و پایش شود تا اشکالات آن بازدید و رفع شود.

وی یادآور شد: خوشبختانه اکنون در بین فارغ التحصیلان جوان دانشگاه‌های علوم پزشکی، افراد مستعد، خوش فکر و با ایده و نوآوری، زیاد داریم که باید به آنها زمان دهیم. نمی گویم افراد کم توانایی در پست‌های کلیدی به کار گرفته شوند و امام علی (ع) نیز می‌فرمایند که یکی از دلایل سقوط دولت‌ها این است که کارهای بزرگ را به افراد کوچک می‌سپارند اما باید عرصه توانایی اندوزی و مطمعن به جوان‌ها را فراهم کنیم.

عضو فرهنگستان علوم پزشکی ایران متذکر شد: نباید حلقه مدیریتی بسته باشد که یکی از نگرانی‌های ما هم همین است که تعداد محدودی از افراد، در مسئولیت‌های گوناگون وزارت بهداشت تکرار خواهد شد که زیاد زمان‌ها علتعدم نوآوری می‌شود. تکرار زیاد از اتفاقات، زیاد دلنشین نیست و در این عرصه منفعت گیری از افراد تازه و زمان دادن به جوانان و متخصصان در رشته‌های گوناگون همانند مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی و سیاستگذاری سلامت، می‌تواند راهگشا باشد و این که بخواهیم برنامه‌های پرورش مدیران را اجرا و از دوستان خودمان برای آن دوره‌ها منفعت گیری کنیم، زیاد دلنشین نیست.