علت مهم عدم صدمه به امام سجاد (ع) در روز عاشورا چیست؟

به نقل از برنا؛ امام علی بن حسین -علیه السلام- ملقب به سجاد و زین العابدین امام چهارم شیعیان است. مادرش شهربانو یا شاه زنان دختر یزدگرد سوم ،کسرای ایران، و پدر گرامیش حضرت سید الشهداء است او تنها بازمانده از فرزندان امام حسین ـ علیه السلام ـ می بود که همراه اسرای اهل بیت به کوفه و شام برده شد و بعد از نزدیک به یک ماه اسیری به دستور یزید -برای جلب افکار عمومی- محترمانه به مدینه روانه گردید.^(۱) بعد از آن در مدینه، فضا مناسب هیچ کار سیاسی یا تحرک اجتماعی سالم نبوده است بنابر این در سنگر دعا نشست و به گفتن سید ساجدین و زینت عابدین به مبارزه فرهنگی و نشر معارف بلند دینی در قالب دعا و مناجات پرداخت تا ضمن نگه داری جامعه اسلامی، دوستان و شیعیان خود، به سوی اهداف مقدس خویش حرکت کند.

اکنون صحیفه سجادیه به گفتن قرآن صاعد و زبور آل محمّد ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ که مشتمل بر ۵۷ دعاست ثمره فعالیت های ۳۵ ساله حضرت در دوران امامت می باشد. آن حضرت سال ۹۵ ه.ق. در مدینه در سن ۵۷ سالگی با زهرکین مسموم و شهید شد.^(۲)

در کربلا اگر چه به فردی رحم نمی کردند و از کودک شش ماهه همانند علی اصغر تا پیر مرد صحابی پیامبر همانند حبیب بن مظاهر را بی درنگ به شهادت می رساندند و حتی شخص امام حسین ـ علیه السلام ـ را نیز با وضع زیاد هولناکی به شهادت رساندند اما این که نتوانستند امام سجاد ـ علیه السلام ـ را به شهادت برسانند به شرایط عصر عاشورا مربوط است. در حقیقت چند بار تصمیم کشتن ایشان را داشتند ولی این اتفاق نیفتاد.^(۳)

امام سجاد –علیه السلام- در کربلا به شدت بیمار شد به طوری که توانایی حمل اسلحه و جنگ نداشت بنابر این موفق نشد پیشاپیش پدر بزرگوارش به جهاد رفته و به شهادت برسد. بنابر این تا قبل از شهادت امام حسین ـ علیه السلام ـ دشمن بر خیمه ها مسلط نشده می بود و دست پلیدش به امام نرسید تا حضرت را به شهادت رساند..

بعد از شهادت امام حسین ـ علیه السلام ـ سپاهیان برای غارت اموال فرزندان پیامبر به سوی خیمه ها شتافتند به طوری که چادر از سر زن ها می ربودند، دختران پیامبر از خیام حرم بیرون آمدند و صدا به گریه بلند نمودند.^(۴) سید بن طاووس روایت می کند که به خدا قسم زینب از گریه خود هر دوست و دشمنی را به گریه افکند.^(۵) آن گاه اهل حرم را به اسارت گرفتند و امام سجاد ـ علیه السلام ـ در حالی که بیماری، او را ضعیف و رنجور کرده می بود در بین اسیران می بود.^(۶)

حمید بن مسلم^(۷) نقل می کند، ما به اتفاق شمر بن ذی الجوشن از کنار خیمه ها عبور می کردیم تا به علی بن الحسین رسیدیم، دیدیم که از شدت بیماری در بستر افتاده است. همراه شمر گروهی نظامیان بودند. انها گفتند آیا این بیمار را بکشیم؟

من گفتم: سبحان الله چطور مردم بی رحمید شما، آیا این ناتوان را می خواهید بکشید. همین بیماری ای که دارد کافی است و او را خواهد کشت بعد زیرانداز آن حضرت را کشیدند و بردند و آن حضرت را به رو افکندند.^(۸)

شیخ عباس قمی از روضه الصفا نقل می کند که شمر تصمیم گرفت امام سجاد را که در بستر بیماری افتاده می بود به قتل رساند. در این زمان عمر سعد دو دست شمر را گرفت و او گفت از خدای متعال شرم نداری که بر قتل این پسر عمل می نمایی؟ شمر او گفت:

فرمان عبید الله بن زیاد صادر شده که همه فرزندان حسین را بکشم. عمر سعد در منع کردن شمر تلاش زیاد کرد و شمر را از آن عمل زشت بازداشت. شمر بعد از آن دستور داد تا خیمه های اهل بیت را آتش زدند.^(۹)

بنابر این با دقت به وقایعی که در روز عاشورا بعد از شهادت امام حسین ـ علیه السلام ـ اتفاق افتاد. بیماری و زنده ماندن امام سجاد ـ علیه السلام ـ در کربلا حکمتی الهی می بود تا حجت خدا در روی زمین باقی مانده و هرگاه دشمنان تصمیم به قتل آن حضرت می گرفتند به فکر این که بیماری آن حضرت را خواهد کشت یا کشتن بیماری که جنگ نکرده ناپسند می بود، دست از کشتن او برداشتند یقیناً اگر چه از قتل حضرت چشم پوشیدند ولی از هیچ گونه صدمه رساندن و آزار دادن کوتاه نکردند. سوار کردن اسرا بر مرکب های برهنه و غل و زنجیر آزار دهنده در آن هوای گرم و سوزان و ضرب و شتم زنان و کودکان در روبه رو چشم او آن چنان حضرت را آزار می داد که به عمه اش حضرت زینب فرمود سینه ام تنگ شده به حالتی که نزدیک است جان از تن خارج بشود حضرت زینب با پریشانی و نگرانی می پرسد این چه حالتی است که در تو می بینیم؟ بنابر این هنگامی خداوند بخواهد حجت خود را برای اهل زمین نگه دارد، چنان که عیسی، موسی و ابراهیم را از صدمه طاغوتهای زمان نگه داشت، امام سجاد-علیه السلام– را نیز نگه می دارد و لو در نبرد سخت بین حق و باطل واقع بشود.

پی نوشت ها:

قمی، شیخ عباس، منتهی آلامال، اظهار التقی، قم، ۱۳۸۲، ج۲، ص۱۷ـ۱۹ جعفریان، رسول، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، انصاریان، قم، ۱۳۸۴، ج۸، ص۲۵۵.

۲. حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، همان.

۳. نقل شده که هنگامی اسرا را به کوفه نزد عبید الله بن زیاد بردند تصمیم به قتل حضرت گرفت از برخی خواست علائم بلوغ را جستجو کنند و بعد از تایید بلوغ حکم به قتل حضرت کرد ولی بعد از دفاع شجاعانه حضرت زینب و جواب مناسب امام سجاد از قتل منصرف شد. نک: حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ص ۲۵۶.

۴. ابن طاووس، لهوف، ترجمه عقیقی بخشایشی، قم، نوید اسلام، ۱۳۸۵، ص ۱۵۹.

۵. همان، ص ۱۶۳.

۶. همان، ص ۱۷۵.

۷. حمید بن مسلم از لشکر دشمن می بود و همان شخصی است که مأموریت یافت به همراه خولی سر مقدس امام حسین ـ علیه السلام ـ را به کوفه نزد عبید الله بن زیاد ببرد. نک: منتهی الآمال، همان، ص ۶۰۴.

۸. منتهی الآمال، همان، ص ۶۰۱.

۹. همان.